Wat is NAH?
NAH staat voor niet aangeboren hersenletsel. In Nederland gebruiken we hierbij de volgende definitie: Hersenletsel ten gevolge van welke oorzaak dan ook, anders dan rond of vanwege de geboorte ontstaan, dat leidt tot een onomkeerbare breuk in de levenslijn en tot het aangewezen zijn op hulpverlening.
In het Engels gebruikt men de term “acquired brain injury” waarbij de definitie luidt: “an Acquired Brain Injury (ABI) is damage to the brain that occurs after birth from a traumatic or non-traumatic event. ABI is not related to a congenital disorder or degenerative disease”
Er zit een verschil tussen de Engelse definitie en de Nederlandse, namelijk dat in Nederland hersenletsel ten gevolge van een degeneratieve ziekte (bijvoorbeeld Parkinson, Alzheimer) wel onder NAH valt, maar volgens de Engelse definitie niet. De Engelse definitie is daardoor in de praktijk makkelijker toe te passen.
Er zijn vele verschillende oorzaken van NAH. Het eerste onderscheid wordt gemaakt in traumatisch hersenletsel en niet traumatisch hersenletsel. Met traumatisch hersenletsel wordt bedoeld dat het letsel is ontstaan door een ongeluk; bijvoorbeeld een val. Hieronder een opsomming van enkele oorzaken van hersenletsel.
Voorbeelden traumatisch hersenletsel
Hersenschudding (commotio cerebri)
Hersenkneuzing
(contusio cerebri)
Subdurale bloeding
Epidurale bloeding
Directe schade van een binnendringend voorwerp
Voorbeelden
niet traumatisch hersenletsel
CVA (beroerte, hersenbloeding of herseninfarct)
Infectie (hersenvliesontsteking of hersenontsteking, sepsis)
Gezwel of tumor
Vergiftiging
Zuurstofgebrek (bijvoorbeeld door reanimatie, of diepe shock, periode met laagzuurstofgehalte in het bloed)
Epilepsie
Waterhoofd (hydrocephalus)
Stofwisselingsziekten
Degeneratieve ziekten (MS, parkinson, huntington, alzheimer)
Het tweede deel van de definitie is misschien nog wel belangrijker “dat leidt tot een onomkeerbare breuk in de levenslijn en tot het aangewezen zijn op hulpverlening”. Er is een leven voor het letsel en na het letsel. Hersenletsel geeft vaak verschillende blijvende stoornissen waardoor je belemmerd wordt in het oppakken van je leven zoals het was voor het letsel. Ook dit deel van de definitie verschilt van de internationale definitie, dit deel is daar namelijk volledig afwezig. Enerzijds legt het, terecht, nadruk op de ernst van het letsel. Anderzijds maakt dit het ook ingewikkeld; of er sprake zal zijn van een onomkeerbare breuk in de levenslijn kun je pas achteraf stellen. Hierdoor wordt NAH een diagnose die alleen in retrospect gesteld kan worden.
Op deze website worden niet alle oorzaken en gevolgen van hersenletsel beschreven. Er zijn namelijk al vele websites die dit uitstekend hebben gedaan, onderaan dit artikel vind je de links!
NAH wordt niet altijd herkend
Als je de definitie leest dan lijkt het best eenvoudig vast te stellen wanneer iemand NAH heeft. Voor een patiënt die een CVA gehad heeft en daarna een eenzijdige verlamming houdt of een patiënt die na een ernstig ongeluk spraakproblemen blijft houden is dat ook duidelijk. Toch wordt er lang niet altijd de link gelegd tussen het klachtenpatroon dat iemand heeft en hersenletsel, zowel niet door de patiënt zelf als door de arts. Vooral bij de wat “mildere” hersenletsels of de minder duidelijke hersenletsels is dit het geval.
Denk bijvoorbeeld aan iemand die na een lichte hersenschudding zijn dagelijkse werk niet meer kan uitvoeren. Iemand die na een TIA geheugenklachten heeft. Of iemand die tijdens een ernstige infectie/bloedvergiftiging een tijdje op de IC heeft gelegen aan de beademing en cognitieve klachten heeft. Regelmatig wordt in dit soort gevallen ten onrechte de diagnose overspannen of burn-out gegeven op het moment dat deze mensen de draad van hun leven niet kunnen oppakken. Jammer, want overspannenheid/burn-out heeft namelijk een andere aanpak dan hersenletsel.
Een van de redenen dat de link niet altijd gelegd wordt, is dat er weinig aandacht is voor de blijvende gevolgen van hersenletsel binnen de geneeskunde opleiding. Om dit bewustzijn onder professionals te vergroten werd in 2019 ook de campagne “leg de link” gestart. Op www.legdelink.nl is extra informatie voor professionals te vinden.
Ten tweede lijken de klachten vaak aspecifiek. Er zijn wel degelijk specifieke kenmerken die wijzen op NAH. Belangrijke symptomen zijn duizeligheid, trager denken, prikkelgevoeligheid, sneller vermoeid zijn, minder concentratie, misselijkheid, hoofdpijn, visuele klachten en emotionele klachten.
Ten derde is het, door de manier waarop de Nederlandse definitie gesteld is, ook een hele heftige diagnose, immers volgens de definitie blijf je voor altijd afhankelijk van hulpverlening. Een diagnose die je als arts niet zomaar wilt stellen. Echter als de patiënt niet weet dat het om NAH gaat wordt het vinden van de juiste informatie en hulp ook lastiger.
Tot slot kan het soms zijn dat de klachten niet direct na het letsel aan het licht komen. Zo kan het zijn dat iemand direct na het hersenletsel weer begint met werken, maar dat dit pas na enkele maanden tot overbelasting leidt (doordat hij of zij verminderd belastbaar is door het letsel). Op dat moment wordt dan vaak gedacht aan een burn-out, terwijl er ook terug gekeken moet worden naar het letsel daarvoor. Ook kan het soms pas aan het licht komen als de situatie verandert, waardoor er meer van iemand gevraagd wordt. Al met al soms lastig te herkennen dus!
Worstel je zelf met klachten, waarvan je twijfelt of het bij NAH zou kunnen passen? Maak het bespreekbaar bij je huisarts of specialist. Zij kunnen je verder op weg helpen.
Ben je arts en twijfel je of je patiënt NAH heeft; er is een handig stroomdiagram gepubliceerd dat kan helpen om NAH te herkennen. Print deze uit voor in je spreekkamer. Het herkennen van hersenletsel is van groot belang voor de juiste begeleiding, en voor de patiënt om inzicht in zijn of haar klachten te krijgen. Dit figuur staat onderaan deze pagina. Mocht het niet goed zichtbaar zijn dan is het hier te downloaden als pdf.
ABI = aquired brain injury
CVA = cerebrovasculair accident
NAH = niet aangeboren hersenletsel
TIA = Transient Ischemic Attack
