ACT bij hersenletsel - deel 2

In deel 2 van deze blogs over ACT wil ik met 2 pijlers verder gaan; Acceptatie & defusie.

Acceptatie

Een term die bij veel mensen gelijk weerstand oproept. Bij mij ook. En toch ga ik hierover schrijven. Het stukje acceptatie bij ACT is namelijk iets heel anders dan “accepteer maar dat je NAH hebt”. Binnen de ACT betekent acceptatie dat je leert om het gevecht met je innerlijke ervaringen los te laten en te accepteren wat je denkt, voelt en ervaart. Het gaat dus niet om het accepteren van het grotere geheel zoals situaties of gebeurtenissen maar om te accepteren in het moment.

Het gaat wel om het accepteren dat je bijvoorbeeld pijn hebt, je moe voelt of gefrustreerd bent. In plaats van te vechten tegen die innerlijke ervaring ga je het accepteren.

Hierbij maken ze bij ACT ook onderscheid tussen “schone pijn” en “vervuilde pijn”. De schone pijn is de pijn of het lijden die er gewoon is. De vervuilde pijn is de pijn en het lijden die ontstaat door je te verzetten tegen of vermijden van de schone pijn.

Acceptatie is dus niet je erbij neerleggen en het is ook geen falen.

Voorbeeld bij NAH: door jouw hersenletsel heb je minder energie, dit maakt je verdrietig, maar dat wil je eigenlijk niet voelen. Daardoor ga je je verzetten tegen dat verdriet. Dat verzet kost extra energie. Door te stoppen met je te verzetten tegen het verdriet kan er ruimte ontstaan om stappen in jouw herstel te zetten.

Oefening: De ongenode gast. Je bent jarig en viert een feestje met al je vrienden! Opeens staat daar een ongenode gast voor je raam die je niet wil zien. Hij wil naar binnen en jij roept dat hij niet uitgenodigd is op je feestje.

Hij probeert het nog bij je achterdeur, je voordeur en je vraagt je vrienden te helpen hem weg te sturen. Hij gaat maar niet weg! Wat een gedoe!

Je bent tijdens je hele feestje bezig om die ongenode gast weg te krijgen. Je kunt helemaal niet genieten van je feestje. Je baalt ontzettend.

Wat zou er zijn gebeurd als je de ongenode gast had binnen gelaten en zelf verder was gegaan met je feestje?

De ongenode gast in deze metafoor staat symbool voor jouw NAH klachten. Wat zou er gebeuren als je alle omstandigheden in je leven zou toelaten? Als je je er niet tegen zou verzetten?

Defusie

Defusie betekent dat je leert los te komen van je gedachten, beelden en herinneringen. Je leert je gedachten te observeren in plaats van te beschouwen als de absolute waarheid zoals bij fusie het geval is. Je ziet je gedachten voor niet meer dan wat ze zijn, namelijk gedachten.

Het is gemakkelijk om je te laten beïnvloeden door je gedachten. Gedachten die je iets opleggen, je ongerust maken of je ondermijnen. Deze gedachten kunnen grote impact hebben op je leven en weerhouden je ervan om in het hier en nu te zijn.

Gedachten zijn maar gedachten. Het is niet wie je bent. Defusie gaat er dus over jezelf los te zien van die gedachten. Je hoeft je gedachten niet te veranderen. Gedachten komen en gaan. Jij bent niet je gedachten.

Oefening:

In deze oefening wil je je gedachten los gaan zien van je zelf. Geef je gedachten een naam. Het liefst een naam die niet bij jouw past. Ben je een man; kies dan een vrouwen naam of andersom. Of maak het een beetje een gekke naam of bijvoorbeeld van een stripfiguur. 

Bijvoorbeeld tante Truus. “Tante Truus (jouw gedachten) vindt dat ik me maar over mijn klachten heen moet zetten. Ze vindt dat het nu lang genoeg geduurd heeft.”

Door jouw gedachten een (ridicule) naam te geven neem je er afstand van. Jij bent het niet die vindt dat je je er maar gewoon over heen moet zetten omdat het wel lang genoeg heeft geduurd, nee het is Tante Truus, een beetje een zeurkous 😉

De volgende keer dat jij gedachten hebt die je belemmeren of angstig maken. Benoem je naar jezelf dat het tante Truus is, die zeurkous. Blijft het nog steeds hangen; zeg het dan hardop het liefst met een gek stemmetje. Je zult merken dat je de gedachten steeds beter los kunt laten.

Verder gaan met acceptatie en defusie?

Op de website ACTinactie.nl staan veel mooie oefeningen. Ook de module ACT via therapieland (vaak via de huisarts beschikbaar) kan je helpen. Ook zijn er veel psychologen geschoold in ACT, zij kunnen je hier ook mee helpen.

Bronnen

Hayes, S. C., Strosahl, K. D., & Wilson, K. G. (2016). Acceptance and Commitment Therapy, Second Edition: The Process and Practice of Mindful Change. Guilford Publications.

Actinactie.nl